3 năm trước
Cuộc chiến mười ngàn ngày
Trong các tham luận về trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày”, giáo sư Vũ Dương Ninh đã gợi mở một vấn đề rất quan trọng mang tính phương pháp luận, đó là sự tích hợp giữa văn học và sử học để truyền đạt những kiến thức cơ bản về lịch sử nước nhà cho học sinh, sinh viên. Bởi bài học lịch sử, nếu chỉ được truyền đạt bằng các sự kiện thì không tránh khỏi khô khan. Kết quả là, người học chẳng những không hứng thú mà còn cảm thấy nhàm chán.
Powered by Froala Editor
Trong các tham luận về trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày”, giáo sư Vũ Dương Ninh đã gợi mở một vấn đề rất quan trọng mang tính phương pháp luận, đó là sự tích hợp giữa văn học và sử học để truyền đạt những kiến thức cơ bản về lịch sử nước nhà cho học sinh, sinh viên. Bởi bài học lịch sử, nếu chỉ được truyền đạt bằng các sự kiện thì không tránh khỏi khô khan. Kết quả là, người học chẳng những không hứng thú mà còn cảm thấy nhàm chán. Học lịch sử sẽ chỉ là sự đối phó mang tính tạm bợ. Bằng những trải nghiệm lâu năm trong nghề, cùng với những rung động của một tâm hồn nhạy bén văn chương, giáo sư Vũ Dương Ninh đã nêu một bài học sâu sắc về trách nghiệm của người thầy đối nghề nghiệp cũng như tầm quan trọng của việc nâng cao phông kiến thức cơ bản về khoa học xã hội và nhân văn đối với người giảng viên khi đứng lớp thông qua chính bài tham luận và các phát biểu của mình.
Nhờ có cuộc cuộc Tọa đàm lần thứ 2, BBT đã nối kết được với một số thầy cô giáo và biết được một số điều thú vị. Sau khi tham luận của giáo sư Vũ Dương Ninh được công bố, một số thầy cô giáo khoa lịch sử, trong đó có một nữ TS trẻ và PGS.TS. Nguyễn Quang Liệu đã trực tiếp đến gặp nhà thơ Hữu Đạt để xin cuốn trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày” nhằm có tư liệu “sống” để thử nghiệm dạy phương pháp tích hợp. Sau nhiều buổi lên lớp, PGS.TS. Nguyễn Quang Liệu đã thu nhận được kết quả không ngờ : Trong khi phân tích chiến thắng Điện Biên Phủ cũng như một số sự kiện lịch sử khác, PGS.TS. Nguyễn Quang Liệu đã kết hợp đọc chương ba của trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày” có tên “Mãi mãi Điện Biên”. Quả nhiên, người học đã lắng nghe rất chăm chú và vô cùng hào hứng. Không khí của buổi học cũng trở nên sôi động khác thường.
Chính từ kết quả thực tiễn này, đồng thời thể theo nguyện vọng của một số bạn đọc, trong số này BBT xin trích đăng nửa đầu chương ba của trường ca. Ở đoạn trích, chúng ta sẽ thấy cảm hứng lịch sử là những đợt sóng tuôn trào trên ngòi bút của người viết, để rồi từ đó, hình ảnh vĩ đại của vị lãnh tụ đã hiện lên một cách giản dị cùng với những người lính, những binh đoàn dân công tiếp vận và hình ảnh vị Tổng Tư lệnh, tạo nên một bản hợp ca hào hùng, thấm đậm truyền thống văn hóa yêu nước của một dân tộc kiên cường. Họ đánh giặc trong tư thế chủ động, hào hoa và đầy chất lãng mạn :
“Khắp trận tuyến nghe tiếng gầm đại bác
Chợt bên đường nở mấy nhánh phong lan”
Một đất nước quá kỳ lạ! Một ông giáo dạy môn Văn-Sử lại trở thành một vị Tổng tư lệnh đánh giặc suốt chục ngàn ngàn ngày. Một chàng sinh viên Văn khoa, Sử khoa lại trở thành những người lính (xem ảnh trong “Chuyện tình thời chinh chiến của Lê Ngọc Văn”). Một cô bé học sinh, mặt còn bấm ra sữa, sẵn sàng từ giã học đường để cầm sung theo tiếng gọi của Tổ quốc thiêng liêng như cô Đỗ Thị Hồng Xoan!...Tất cả những con người ấy đã được rèn giũa bởi nhừng thầy ở trường phổ thông (như trong bức thư của CCB Nguyễn Thanh) và rất nhiều người thầy khác ở trường Đại học. Đó là những người thầy luôn đem tất cả trái tim, khối óc của mình vì các học trò thân yêu, vì sự nghiệp “trồng người” cho đất nước. Trước khi đọc đoạn trích trường ca dưới đây, trân trọng mời bạn đọc ghé qua mục “Chân dung các nhà khoa học” của trang website này để làm quen với giáo sư Đỗ Đức Hiểu, một trong những người thầy như chúng tôi vừa nói tới.
Chương ba
Mãi mãi Điện Biên
(trích trường ca « Cuộc chiến mười ngàn ngày)
(hình cái bình cổ)
Từ thuở ấy anh đi
Đã bao mùa lúa trổ
Áo chiến binh đã sờn bạc mấy lần
Mép ba lô bao lần thay chỉ cũ
Bao con đường
không nhớ hết
chặng dừng chân
Bao làng xóm anh qua
vẫn một màu lam lũ
Nhưng tình yêu trong sáng đến vô ngần
Không gì đẹp hơn anh được nữa
Hình ảnh người chiến sĩ Vệ quốc quân
Đôi dép cao su đi qua hai thế kỷ
Dân tộc từ đây ngẩng mặt trước toàn cầu
Lịch sử lật thêm trang hùng vĩ
Nguời lính chân trần, vai bạc áo nâu
Từ thuở ấy anh đi
Bên cánh rừng Trần Hưng đạo
vẫn âm vang tiếng hát
Ba mươi tư người lính đầu tiên
Lớn lên từ núi rừng Việt Bắc
Sức vươn vai như Phù Đổng thần kỳ
Chân đạp núi rừng
Gươm mài đá sắc
Tổ quốc cùng theo bước anh đi
Cùng với nước Cộng hòa non trẻ
Ngày hôm nay anh trở lại với rừng
Đêm Việt Bắc bập bùng ánh lửa
Một đoạn suối bên đường
bao khuôn mặt soi chung
Thương đất nước bao đau thương tang tóc
Khắp bốn phương giặc đói vẫn hoành hành
Cuộc kháng chiến gian lao, đành thắt lưng buộc bụng
Muốn thắng giặc thù, ta không thể đánh nhanh
Lời Bác dặn phải trường kỳ kháng chiến
Hũ gạo nuôi quân chiu chắt từng ngày
Mẹ nhịn đói dành cho người ra trận
Lời ru buồn theo đôi cánh hạc bay
Ru rằng: Ham đánh giặc Tây
Cha đi từ thuở nhừng ngày tóc xanh
Vườn chiều nở trắng hoa chanh
Nhà ai đêm lạnh mong manh gió lùa
Não lòng tiếng khóc con thơ
Võng đưa kẽo kẹt, ầu ơ tiếng bà
Mẹ đi tiếp vận đường xa
Mong sao có dịp gặp cha một ngày…
Đường kháng chiến dài theo năm tháng
Anh không ngừng nhịp bước hành quân
Hết chiến thắng Sông Lô, Biên giới
Anh lại xung phong trong chiến dịch Hòa Bình
Anh lại thắng như bao lần đã thắng
Ba mươi tư chiến sĩ năm xưa
nay thành những trung đoàn
Từ rút lui chuyển sang cầm cự
Đợi một ngày sẽ Tổng phản công
Lịch sử lấy nơi đây làm điểm chọn
Ai thắng Điện Biên sẽ làm chủ cuộc cờ
Cuộc chiến ba ngàn ngày chưa nói được
Ai là người chiến bại giữa cuộc đua?
Lời thách đố vang lên như tiếng sấm
Tướng Pháp huyênh hoang tuyên bố trước toàn cầu
Vùng Tây Bắc nay đã thành cứ điểm
“Việt Minh có can trường hãy đến thử thách nhau”
Bộ Chính trị họp bàn trong lán trúc
Bàn gỗ thênh thang chỉ có những tách trà
Không bơ sữa, rượu bia và thịt hộp
Những mái đầu chụm lại dưới người Cha
Trên vách nứa treo lá cờ Tổ quốc
Thế trận bày ra trong từng góc bản đồ
Bác đứng dậy với cây chì đỏ
Bước bồi hồi như thể trong mơ
Đêm trăng sáng rạng ngời như cổ tích
Người đứng trầm tư bên góc lán lặng nhìn
Thương chiến sĩ đang giữa mùa chiến dịch
Vó ngựa lưng đèo luôn rộn rã báo tin
Tứ thơ mới hiện về Bác chưa kịp viết
Công điện đường xa tới tấp đưa về
Bộ Chính trị thêm một lần nhóm họp
Sớm mai rày Bác tiễn Anh đi (*)
Thầy giáo sử tuổi thanh xuân đứng lớp(**)
Nay là Anh - Tư lệnh những binh đoàn
Bác tin tưởng giao cho Anh trọng trách
Quyết lần này phải thắng trận Điện Biên
Phút bịn rịn Anh ôm hôn má Bác
Nẻo đường xa yên ngựa đã sẵn sàng
Khắp trận tuyến nghe tiếng gầm đại bác
Chợt bên đường nở mấy nhánh phong lan
Đường hỏa tuyến dân công đi tải đạn
Vui như đi mở hội lúc xuân về
Xe đạp cũ cũng hóa thành người lính
Cùng đồng hành theo mỗi bước quân đi
-----------------------
(*),(**) Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp
Powered by Froala Editor