Trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày” thể hiện sự bứt phá ở nhiều phương diện, không những ở nghệ thuật ngôn từ, khả năng đột phá, đi đầu trong thể loại thơ mới - thơ hình họa (PGS.TS Trần mạnh Tiến gọi là thơ cấu hình) mà còn ở chỗ, tập trường ca này còn là tiếng lòng, là sư chia sẻ những mất mát hý sinh và và niềm vinh quang của những người tham gia cuộc chiến. Chính vì thế, bà Đỗ Thị Hồng Xoan, Thương binh, CCB đại đội 14, tiểu đoàn 45, trung đoàn 473, Sư đoàn 542, đoàn 559 bộ đội trường sơn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội khách sạn Việt Nam (nguyên Vụ trưởng vụ Khách Sạn Tổng cục Du lịch - Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch), mặc dù rất bận rộn vẫn dành thời gian đọc và gửi đến Ban biên tập những cảm nhận sâu của bà. Chúng tôi trân trọng giới thiệu với bạn đọc cả nước và Quốc tế nguyên văn bức thư ngắn bà Đô Thị Hồng Xoan gửi đến nhà thơ Hữu Đạt và Ban biên tập. Hy vọng rằng, qua tập trường ca và những người trong cuộc hiện đang còn sống, các học sinh, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh nước ngoài đang học tập tại Việt Nam và bạn đọc Quốc tế hiểu thêm những giá trị trường tồn của Văn hóa Yêu nước Việt Nam. 

Trong hình: bà Đỗ Thị Hồng Xoan (đứng giữa), Đại tá Đinh Thế Hinh (áo vàng) -Chính uỷ Trung đoàn 542 đoàn 559 bộ đội Trường Sơn (đứng bên trái) cùng đoàn Đại biểu các Cựu Chiên binh đến chúc thọ Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp 100 tuổi.

Bà Đỗ Thị Hồng Xoan, Thương binh, CCB đại đội 14, tiểu đoàn 45, trung đoàn 473, Sư đoàn 542, đoàn 559 bộ đội trường sơn (áo dài đỏ).

Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lich VN.

Chủ tịch Hiệp hội khách sạn VN.

Nguyên Vụ trưởng vụ Khách Sạn TCDL - Bộ VHTTDL.

Bà Đỗ Thị Hồng Xoan (đứng giữa) và đồng đội.

*

*     *

“Kính gửi anh Đạt!

Em đã đọc đi đọc lại 3 lần chương 6, 7 và 8 của Trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày”, các CCB bạn e cũng đọc và vô cùng xúc động. Nỗi đau của chiến tranh và tấm lòng yêu thương vô bờ bến của người mẹ, lòng dũng cảm kiên cường của cả dân tộc Việt Nam anh hùng hiện lên đầy bi tráng trong bản trường ca. Mỗi ca từ dường như thấm máu và nước mắt của đồng đội chúng em, của bao nhiêu cuộc đời sống mãi tuổi thanh xuân với điệp trùng rừng núi Trường Sơn, nước mắt lại nhạt nhoà thương nhớ... Em cám ơn anh, một nhà văn yêu nước thẳm sâu, một tấm lòng tràn đầy tình nghĩa với Mẹ Việt Nam, với người lính chiến.

Anh đã để lại cho đời những lời thơ bất hủ, anh đã sẻ chia, cảm thông và làm dịu nỗi đau cho đất nước chúng ta: những cuộc chia ly màu đỏ, ước gì những đồng đội của e vẫn nằm đâu đó ở chiến trường nghe được bản trường ca bất hủ này. Chắc chắn linh hồn chúng bạn em được siêu thoát nhẹ nhàng hơn anh ạ. Em xin cám ơn anh rất nhiều, anh nhé. Sau covid chúng em gặp mặt ngày truyền thống Sư đoàn 542 - đoàn 559 bộ đội Trường Sơn, em xin phép anh đọc bản trường ca bất hủ này cho đồng đội cùng nghe, nha anh!".

                                                 21:15 ngày 25/6/2020

                                  Đỗ Thị Hồng Xoan và đồng đội

* * *

Để đáp ứng nhu cầu của các Cựu chiến binh và bạn đọc, BBT xin trích một phần trong Chương bốn của trường ca “Cuộc chiến mười ngàn ngày”:

Khi chúng tôi lớn lên

Vùng chiến tuyến vẫn còn phi chiến sự

Mà phảng phất đâu đây ngọn lửa

Cuộc chiến tranh như một trận đối đầu

Không chỉ ở trong lòng nước nhỏ

Mà chính là các cường quốc đụng nhau

Nào có biết ai chọn ta điểm tựa

Thúc ta lên làm người lính đi đầu (*)

Ta mê mải hát trong vòng lý tưởng

Tuổi trẻ hồn nhiên nào có tính gì đâu

Nghĩ đơn giản xót cơn đau nước mất

Đảng bảo đi là tình nguyện cùng nhau

Không nuối tiếc tuổi xanh

Không đắn đo lựa chọn

Xếp bút nghiên

Cùng bạn ta đi

Súng khoác vai

Nhòa nụ cười tuổi trẻ

Tay vung lên theo nhịp bước quân hành

Đời chinh chiến trên vai ba thế hệ

Một tiếng chào

đồng chí

bố cùng anh

Ta gọi nửa phía bên kia là giặc

Cũng đầu đen, cũng máu đỏ đồng bào

Nhưng nhận thức đã biến thành ý thức

Cuộc thù này ta phải chém bằng dao

Và dàn trận hai bên đại bác

Vẫn rú gầm hăng hái nã vào nhau

Nửa căm uất phía bên kia cộng sản

Nửa hận thù trước một lũ ngụy quân

Súng đọ súng hai bên bờ lý tưởng

   Mà bên trong huynh đệ lại tương tàn

Chúng tôi lớn lên 

trong một thời khắc nghiệt

Phải nhận rõ trắng đen

đâu bạn đâu thù

Toàn thế giới chia thành hai thái cực

Chiến tranh ngầm đang trong cuộc chạy đua

(*) Ý thơ Tố Hữu

Các nước lớn đang chuyển giao vũ khí

Muốn ta xông lên cầm lấy ngọn cờ

Không thể khác

Ta bước vào thế trận

Lòng vô tư không tính cuộc bán mua

Và tổ quốc biến thành cuộc chiến

Quyết một phen phân rõ được thua.

Có ai nghĩ nhát dao binh lửa

Sẽ cứa đau thân thể một con người

Mỗi gia đình đều lạc chồng lạc vợ

           Anh em và con cháu chia phôi               

                    Đường tập kết anh đi                  

Qua núi rừng xa lắc

Người ở lại hướng về miền Bắc

Người ra đi ngoảnh lại phía trời Nam

Khác chi chuyện Âu Cơ thuở trước

Bọc trứng trăm con sinh đất nước Hồng Bàng

Cuộc tiễn biệt như vòng tròn lịch sử

Đợi bao giờ cho hết hai năm?

Đêm thăm thẳm

lắng nghe

Tổng tuyển cử

Hiệp định Giơne vơ

ai đã phạm lỗi lầm?

 Đau nhói ngàn năm hai bờ Bến Hải

Dẫu thắng cuộc ta vẫn còn nhớ mãi.

Một kẻ thù núp bóng dưới màu hoa

Họ muốn giết ta bằng ngọt ngào huynh đệ

Những khẩu hiệu chói chang

Đến tận mỗi ngôi nhà

Phút chờ đợi hòa bình

được thay bằng họng súng

Một nứa nước

 đổ xuống đường như sóng

Những cuộc biểu tình 

chấn động đất thành đô

                             Quằn quại gió reo trên những tán dừa

            Nhức nhối bầm đen trên từng thớ đất        

Khắp miền Nam máu đổ như mưa

Những nhà tù mọc lên như nấm

Tiếng thét gào oán hận họ Ngô

Luật 59 gầm lên trong xích sắt

Những xe tăng chà sát xóm làng

Những hàng rào kẽm gai nhọn buốt

Cắt ngang  dòng cả những con kênh

Máy chém. kéo lê qua từng ngõ nhỏ

Người kháng chiến năm xưa

 phải chịu trả thù

Có người bị thiêu trên ngọn lửa

Có người thây bị kéo lết sau xe

Cuộc đọ sức giữa hai dòng chủ nghĩa

Đã bùng lên cuộc đồng khởi Bến Tre

Thà chết vinh còn hơn sống nhục

Tay nắm tay giữ trọn câu thề

Dù phải đốt cả Trường Sơn thành ngọn lửa

Vẫn đứng lên quyết không chịu sống qùi..

Chúng tôi lớn lên

Đất nước đã tưng bừng trong cuộc chiến

Lạ làm sao câu hát tiễn người thân

 Lại có cả niềm vui… dù ra trận

Có thể mai chưa chắc đã quay về

Vì lý tưởng đã say hai thế hệ

Cháy trong lòng những đám trẻ trai quê

Rằng đánh giặc là vinh quang

Là sứ mệnh

Lịch sử giao cho, ai nỡ chối từ?

Những câu nói bình thường

 bỗng hóa thành ngạn ngữ

“ Ta - thế hệ thanh niên con cháu Bác Hồ

Được ra trận, đó là niềm kiêu hãnh

Bốn nghìn năm lịch sử đang chờ!”

Ta tự nâng ta hóa thành tột đỉnh

Niềm tự hào vượt quá cả trong mơ

Để cầm súng bước vào trận đánh

Chỉ biết tiến công không lùi lại bao giờ

Với Tổ quốc 

Máu xương ta không tiếc

Dẫu tuổi xanh phải chôn giữa rừng già

Gió thời đại biến ta thành xung kích

Ta dấn thân vào cuộc chiến tự lòng ta

Bao đứa trẻ mới chào đời đã hát

Những lời ca thấm đẫm máu và hoa

Bao em thơ khi còn trong bụng mẹ

Sẽ chẳng bao giờ còn được gọi tiếng “cha”

Gió vẫn thổi trên cánh đồng hoang vắng

Những vùng quê bao đứa trẻ chết già…

Chúng tôi lớn lên

 Mây thổn thức giữa đôi bờ ước vọng

Những bãi bồi nối những giấc mơ xanh

Triền cát trắng ngàn năm không cũ kỹ

Trăng đầu thôn sóng sánh nước sông Hồng

Bao hò hẹn chưa đến kỳ đã vội

trút lỡ làng sau mấy bụi tre xanh

Những chàng trai khoác trên mình áo lính

Khuất sau xe trong gió cuốn bụi đường

Để lại nửa hoàng hôn màu nước mắt 

Của biết bao cô gái tuổi lấy chồng

Nay phút chốc sững người như hóa đá

Anh đi rồi liệu biết có về không?

Đêm nức nở giấc mơ hồng xám lại

Mùi chiến chinh vơ vẩn bóng trăng rằm

Không còn nữa sự nguyên lành trong trắng

Lọn tóc thề ngang nhát kéo sau lưng

Tuổi mới yêu vắt ngang đời vết sẹo

Nuôi niềm tin lay lắt lá thu già

Khắp thôn xóm những mùa đông góa bụa

Mà mùa xuân sao cứ mãi còn xa

Để dấu hỏi lưng mẹ già còng mãi

Theo nỗi buồn trong mắt những người cha…

Chúng tôi lớn lên

Hiểu đất nước qua những bài lịch sử

Mẹ Âu Cơ sinh bọc trứng trăm con

Một nửa vác cung tên lên núi

Một nửa đi khai phá những bưng biền

Ý thức với Biển Đông từ thuở ấy 

Đã thấm vào từng ngọn núi, có cây

Và nhịp đập trái tim từng thế hệ

Hoàng Sa, Trường Sa sóng nước trời mây

Vẫn cùng trong dải đất hình chứ S

Máu cha ông đổ xuống đã bao đời

Các thế hệ cháu con 

nhớ lời nguyền   sông núi

Mỗi tấc đất này

Là nước mắt, mồ hôi

Không thể để quân thù cướp mất

Dù một chút màu xanh lơ lửng ngang trời

Không để chúng giẫm lên từng hạt cát

Dầu còn non từ lúc mới sinh phôi

Những bài học

Thuở hồng hoang khi còn chưa có chữ

Lời ông cha truyền lại

khúc ca dao

Mẹ vẫn hát những đêm dài mộng mị

Dòng sữa nuôi con hóa những giọt máu đào

Câu ca cũ nhưng tình người không cũ

Ngàn vạn đời vẫn hai chữ: thương nhau

Tình làng nước như cây bầu cây bí

Nghĩa vợ chồng

Như ông Bếp bên nhau

 Dẫu thời cuộc thăng trầm biến đổi

Thì cây đa bến cũ, tình người

Vẫn là cái làm nên sông núi

Và trường tồn cùng Đất nước em ơi

Chúng tôi lớn lên

mê mải tuổi học đường đầy ước vọng

Trang giấy trắng như cuộc đời trinh trắng

Thắp niềm tin với những ước mơ xa

Bạn mong muốn mai mình thành bác sĩ

Đem tình thương 

chữa bệnh đến muôn nhà

đẻ cuộc sống

Mọi người luôn khỏe mạnh

Đứa trẻ mới ra đời cũng đỏ thịt thắm da

Tôi mơ ước mình thành nhà chế tạo

Làm cho dân những cỗ máy con tàu

Ruộng đất sẽ được cày bằng máy kéo

                                 Đường dù xa nhưng vẫn thấy gần nhau                                                     

                                   Và bạn gái cùng quê        (hình chiếc lọ hoa lùn)

 muốn mình thành thi sĩ

 Viết những bài thơ rực rỡ ngôn từ

Đem trái trăng tròn sang nước Mỹ

Đời vui làm một cuộc viễn du

Nhưng thế hệ chúng tôi 

Đã nhiều người dang dở

Bao ước mơ hoài bão

đã không thành 

Song không tiếc vì lòng mình hiểu rõ 

Sẽ làm gì khi đất nước chiến tranh

Powered by Froala Editor