Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt, cần phải thu hồi để sửa toàn bộ sách Tiếng Việt 1, Cánh Diều, chứ không thể để cho học sinh tiếp tục học, tiếp nhận cái sai, chồng cái sai này lên cái sai khác

Không thể nói những lỗi sai chỉ là “nội dung chưa phù hợp”

PV: Mới đây, Bộ GD&ĐT đã có chỉ đạo về việc thống nhất tiếp thu và điều chỉnh một số nội dung chưa phù hợp trong sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều. Quan điểm ông về việc này như thế nào?

Như tôi đã nói, nhiều nội dung trong sách Tiếng Việt 1, Cánh Diều không phải là hạt sạn, mà là sai cơ bản, không thể có trong một cuốn sách dạy tiếng Việt. 

Thứ nhất, về hệ thống vốn từ cung cấp cho các em không đạt. Đối với dạy tiếng Việt, hệ thống vốn từ cung cấp phải đạt được, kể cả không hay thì cũng phải chuẩn. Nhưng ở đây, hay đã không đạt mà chuẩn cũng không đạt.

Thứ hai, về văn hóa cũng không đạt, các từ đưa vào sách rất thiếu văn hóa. Chẳng nhẽ lại cho học sinh học những từ thiếu văn hóa? Như vậy làm sao yên tâm được?

Ngoài ra, còn là sự xào xáo, phóng tác các truyện ngụ ngôn rất tùy tiện, không theo một nguyên tắc nào cả, làm hỏng tư duy logic của các em.

Cho nên, cũng không thể nói đó là những “nội dung chưa phù hợp” được. “Chưa phù hợp” hay “hạt sạn” là cách nói giảm nhẹ và không chính xác. 

Từ lý do đã nêu trên, theo tôi, không nên sửa, bởi kể cả có sửa cũng sẽ vẫn cho ra một sản phẩm kém chất lượng, vừa mất thời gian, vừa làm khổ học sinh. Còn nếu vẫn cố sửa thì phải sửa toàn bộ, biên soạn lại, chứ không phải theo kiểu nhặt ra vài lỗi rồi sửa theo kiểu chắp vá. 

Đặc biệt là phải thay, không thể để đội ngũ biên soạn sách lại đồng thời là người sửa sách được.

PV: Vì sao ông lại nói cần thay, không để người biên soạn tự sửa sách?

Một cuốn sách dạy tiếng Việt mà trình độ tiếng Việt của người viết không đảm bảo thì làm sao tự sửa lỗi của mình được? Điều đó đã thể hiện rất rõ trên văn bản. Đến mức người không được đào tạo cũng còn nhận ra, chứ chưa nói, đối với các nhà chuyên môn thì đây là một sản phẩm  quá yếu kém. Người biên soạn ở đây yếu cả về tiếng Việt, cả về văn học , văn hóa và phương pháp luận.

Ví dụ với việc phỏng theo truyện ngụ ngôn, dân gian, những người biên soạn có hiểu thế nào là phỏng theo, phóng tác hay không? Một trong những nguyên tắc của phóng tác là phải giữ được tinh thần nguyên tác, không được sai về hình tượng, nội dung chính của tác phẩm, nếu có sáng tạo chỉ là sáng tạo tiểu tiết. Còn ở đây là sai hẳn về tinh thần nguyên tác, không muốn nói là bịa đặt, vi phạm bản quyền của tác giả, không thể gọi là phỏng theo, phóng tác. 

Bài “Ve và gà” là truyện được phỏng theo nguyên tác của truyện ngụ ngôn  “kiến và con ve sầu (đã được in trên báo từ năm 1883). Đây là hai con vật không ăn thịt lẫn nhau. Bởi thế chúng mới có thể trò chuyện được với nhau như truyện miêu tả. Đằng này lại thay kiến bằng gà.  Ai cũng biết, đó là hai loài vật có thể “ăn thịt” lẫn nhau (Gà nhìn thấy ve thì mổ luôn, chứ trò chuyện, giúp đỡ gì?) Nếu cứ theo cách làm tùy tiện như vậy, sau này vì lý do nào đó có ngượi lại bịa ra ngụ ngôn, lấy con ve với con chó, con ve với con voi làm hình ảnh, thì sẽ ra sao? Ở đây, sự kém hiểu biết về lô gic, về cuộc sống, về ý nghĩa hình tượng của văn học đã dẫn đến những tác hại khôn lường!

Chúng ta cứ luẩn quẩn do không chịu thừa nhận cái sai. Tôi cho rằng, không thể để những người với năng lực có hạn về tiếng Việt, trình độ hiểu biết kém về văn học thế này tiếp tục làm công việc sửa sách. Nếu không thay toàn bộ thì cũng phải thay gần hết đội ngũ biên soạn may ra mới có thể tạm yên tâm được.

PV: Vậy đối với học sinh, liệu có thể tiếp tục học trong lúc chờ sửa không, thưa ông?

Theo tôi thì không! Đã là sai nghiêm trọng như vậy thì cần phải thu hồi ngay và dừng ngay việc dạy các cháu. Nếu không, chúng ta bắt các cháu tiếp tục học cái sai, để  những cái sai đó nhiễm vào trong tư duy, nhận thức, sau này sửa lại thế nào? Các cụ đã dạy “Dạy con từ thuở còn thơ…”, “Muốn uốn thì uốn lúc còn măng”. Uốn măng thì được. Thành tre rồi thì uốn sao được nữa?  Hơn nữa, khi cắp sách tới trường, các em cần được đảm bảo chất lượng nhiều mặt về giáo dục. Không thể nào vừa học lại vừa chờ các nhà nghiên cứu hay xã hội tranh luận, rồi lại chờ nhà biên soạn sửa sách. Tổ chức quản lý kiểu như vậy thì làm khổ trẻ thơ quá.nếu không muốn nói là “đày đọa” các cháu. 

Tôi cho rằng Bộ GD&ĐT phải quyết liệt và chịu trách nhiệm  Giải quyết việc này. Phải đặt lợi ích của học trò lên trên những lợi ích khác, không thể sai chồng lên sai được.

Nên cách chức hiệu trưởng cấm giáo viên phát ngôn về sách giáo khoa

PV: Ông đánh giá như thế nào về vai trò của giáo viên trong việc có ý kiến, nhận xét về sách giáo khoa? Đã có những ý kiến phản ánh cho biết, họ bị cấp trên ngăn cản trong việc thảo luận, đưa ra những quan điểm về sách Tiêng Việt 1, Cánh Diều?

Tôi cho rằng, ý kiến của giáo viên rất quan trọng, vì họ là người trực tiếp sử dụng. Cũng tựa như người nông dân, đưa cho họ cái cày, họ sẽ biết nó cày  tốt hay là dở. Nếu giáo viên không đươc bày tỏ suy nghĩ thật của mình về sách giáo khoa tức là đã rơi vào tình trạng phải nói dối, làm việc theo điều dối với lòng mình. Đó là điều rất nguy hiểm.

Một trong những vấn đề mà tôi cho rằng rất quan trọng đó là phải thu thập ý kiến của giáo viên mà không cho ai được phép khống chế họ.

PV: Một trong những lý do đưa ra là học sinh đã đang học rồi, cho nên, những nhận xét có thể ảnh hưởng tới việc dạy và học, gây hoang mang cho cả giáo viên, phụ huynh và học sinh? Hơn nữa, những ý kiến trên truyền thông có thể cũng chỉ mang tính chất cá nhân?

Tôi cho rằng đây là một nhận thức hoàn toàn sai lầm. Kể cả những việc chúng ta đang làm mà sai nghiêm trọng thì chúng ta phải tỉnh táo nhìn lại. Người xưa có câu rất hay: “ Đắng thì nhả ra mà ngăm ngăm nuốt vậy”. Ở đây đắng thì phải nhả ra, sao lại bắt nuốt đắng? Cũng như thuốc, uống vào có phản ứng thì phải dừng, chứ không thể nói đã sản xuất, trót mua rồi thì cố dùng.

Giả sử là ý kiến của một vài người thì có thể nói không khách quan. Nhưng ở đây là ý kiến đông đảo của các nhà nghiên cứu, nhà văn, giáo dục đủ mọi tầng lớp trong xã hội. Nhất là khi chính Bộ GD&ĐT cũng có văn bản, cho biết mong sẽ tiếp tục nhận được ý kiến đóng góp. Vậy thì vì sao các lãnh đạo nhà trường vẫn bảo thủ, ngăn cản giáo viên? 

Theo tôi, nếu có chuyện đó thật thì phải nghiêm túc kiểm điểm, thậm chí phải đình chỉ chức vụ Hiệu trưởng của những người chỉ tuân thủ máy móc, bởi anh ta không làm tròn trách nhiệm. Trong khi, đây là vấn đề quyết liệt sống còn của dân tộc. Nếu chúng ta dạy dỗ lớp trẻ không đúng thì lớp trẻ  không đủ khả năng xây dựng được đất nước tiến lên, thậm chí không giữ được đất nước. 

Là người người quản lý giáo dục thì phải biết tiếp thu những ý kiến của quần chúng để làm cho nền giáo dục tốt hơn, đó mới là những người có tâm huyết với dân tộc. Chứ còn chỉ biết gật đầu, chỉ lo cho cái ghế của mình, rập khuân máy móc, thì tốt nhất không nên làm trong hệ thống giáo dục nữa.

Phải đảm báo chất lượng đội ngũ biên soạn sách

PV: Từ sự việc này, theo ông, cần rút kinh nghiệm gì trong việc soạn và thẩm định sách giáo khoa tiếp theo?

Theo tôi, một sai lầm chúng ta đang vướng phải, kể cả trước đây và hiện nay là lệ thuộc vào cái danh, mà không hiểu rằng có những cái danh không thực chất. Với những việc quan trọng như soạn sách giáo khoa, Nhà nước cần kiểm tra hồ sơ của từng người tham gia biên soạn xem họ có đủ năng lực thực sư hay không? 

Ví dụ, xem họ đã có bao nhiêu trong công trình nghiên cứu, đã có kinh nghiệm soạn bao nhiêu sách? Hay họ chỉ vài ba cuốn chưa đủ thể hiện bản lĩnh chuyên môn?

Tôi không ám chỉ ai cả, nhưng có những phó giáo sư, giáo sư nhưng không hề có công trình chuyên luận nào hoặc chỉ có vài ba công trình không phải là công trình nghiên cứu chuyên môn thực sự, tri thức không có uy tín trong ngành, thậm chí kiến thức còn thua xa những người không phải là PGS, GS. 

Nếu những bộ sách quan trọng thế này được giao vào tay họ chắc chắn sẽ không tránh khỏi những sai sót, sự cố.

Đối với hội đồng thẩm định, làm việc phải công tâm, và dám nói cái sai, chứ không thể nể nang, cho qua.

PV: Và có cần phải thử nghiệm dạy trước khi xuất bản không, thưa ông?

Việc thử nghiệm là rất cần thiết nhưng quan trọng là khi thử nghiêm không bị tác động bởi áp lực nào. Chứ nếu bên trong thử nghiệm lại có áp lực thì vẫn thất bại. Cũng giống như việc đánh giá sách giáo khoa, ngăn cản ý kiến giáo viên vậy.

Theo tôi, từ những việc xảy ra, cần xác định, một sẽ phải thực hiện rất nghiêm túc, quyết liệt những biện pháp cần thiết để đảm bảo chất lượng những bộ sách xã hội hóa.  

Hai là cần xem xét lại việc xã hội hóa sách giáo khoa. Một chương trình, nhiều sách giáo khoa là tốt, hợp với giáo dục hiện đại. Nhưng còn tùy vào từng hoàn cảnh, bối cảnh đất nước, phải có sự đồng bộ từ nhiều thứ. 

Với hoàn cảnh đất nước ta hiện nay, việc Nhà nước bỏ kinh phí, mời một đội ngũ các nhà khoa học, nhà giáo, nhà văn… để soạn môt bộ sách chuẩn cho học sinh học, không cần đề tên tác giả biên soạn, để mọi ý kiến đóng góp, phản biện đều khách quan, tránh ngại ngần, va chạm cũng là phương án cần nghiên cứu, xem xét.

Trân trọng cảm ơn ông!

Mai Loan (thực hiện)

Link báo:

https://khoahocdoisong.vn/pgs-ts-nguyen-huu-dat-can-thu-hoi-sua-toan-bo-sach-tieng-viet-1-canh-dieu-154011.html

Powered by Froala Editor